Uçak yolculuklarında neden kulak ağrısı olur?

[mehtap]

Uçak yolculuğu sırasında neden kulaklarınızda sık sık ani bir basınç hissettiğinizi hiç merak ettiniz mi? ENT Tıp Merkezi KBB uzmanlarından Op. Dr. Hamdi Yakut ile "Kulaklar, Yükseklik ve Uçak Yolculuğu" konulu bir röportaj gerçekleştirdik.


Uçak yolculuğu sırasında karşılaşılan ve en sık görülen sağlık sorunu kulak problemleridir. Çoğunlukla basit rahatsızlıklar olur, nadiren geçici ağrı ve işitme kaybı oluşur. Uçak yolculuklarının daha da sıklaştığı bu yaz günlerinde, yapılabilecek basit egzersizlerle daha rahat bir uçuş gerçekleştirmek mümkün.

Kulak genel olarak üç bölüme ayrılır

Dış kulak: Başın yan tarafında görülen kulak kepçesi ile içeriye kulak zarına kadar devam eden dış kulak yolundan oluşur.

Orta kulak: Kulak zarı ile iç kulak arasında kalan ufak boşluktur. Burada üç adet kemikçik, kulak kemiğinin hava boşlukları bulunur.

İç kulak: Kulak kemiğinin iç kısmında bulunan ve işitme ile denge sinir uçlarını ihtiva eden bölümdür.

Hava yolculuğu sırasında probleme yol açan, orta kulak bölümüdür. Ufak bir hava boşluğu olduğu için, basınç değişikliklerinden etkilenir. Normal olarak her yutkunulduğunda kulaklarda ufak bir çıt sesi veya basınç oynaması hissedilir. Bu esnada geniz ile orta kulak arasındaki östaki borusu vasıtası ile orta kulağa hava kabarcığı geçmiştir. Orta kulaktaki hava burayı döşeyen doku tarafından sürekli emilir ve diğer taraftan "östaki borusu" her yutkunuşta sürekli hava sağlar. Bu sayede kulak zarının her iki tarafındaki hava basıncı eşitlenir. Eğer bir şekilde basınç farkı oluşursa, kulaklar tıkalı gibi hissedilir.

Östaki borusu ve kulakların tıkanıklığına neler sebep olur?

Östaki borusu, birçok sebepten dolayı tıkanabilir veya ağzı kapanabilir. Bu durumda, orta kulak basıncı eşitlenemez.

Orta kulaktaki hava sürekli emilir ve yenilenemediği için vakum oluşur, kulak zarı içeri doğru çöker. Gergin kulak zarı normal olarak titreşemez ve sesler donuk, az gelir. Kulak zarının gerginleşmesi de ağrı oluşturabilir. Şayet bu durum bir süre devam ederse, orta kulaktaki basıncı eşitleyebilmek için, orta kulağı döşeyen dokudan kan serumuna benzer bir sıvı sızarak burayı doldurur. Bu duruma "orta kulakta sıvı", "seröz otit" veya "aero-otit" ismi verilir.

Östaki borusunun tıkanmasına yol açan en sık sebep basit soğuk algınlığıdır. Sinüs iltihapları ve burun alerjileri de (saman nezlesi gibi) sık sebeplerdendir. Östaki borusu ve onu döşeyen doku, burun ve genzin devamıdır. Bu devamlılıktan dolayı çoğunlukla burnun tıkalı olması, kulakların da tıkalı olmasına ve böyle hissedilmesine sebep olur.

Östaki borusunun tıkanmasının bir diğer sebebi dokularda şişliğe yol açan orta kulak iltihaplarıdır. Östaki borusu yetişkinlere göre daha dar olduğu için çocuklar tıkanıklığa daha yatkındırlar.

Hava yolculuğu nasıl problem yaratır?

Hava yolculuğu sırasında ani basınç değişiklikleri olur. Bu basınç değişikliklerinin eşitlenmesi için östaki borusunun o sırada hemen açılıp kapanabilmesi gerekir. Bu olay özellikle uçak inişe geçtiğinde görülür. Önceleri basınç eşitlenmesi sağlanamayan uçaklarda bu gerçek bir problem oluşturmaktaydı. Günümüzde bu olay en aza düşürülmüştür. Buna rağmen hâlâ bazı önlenemeyen basınç değişiklikleri olabilmektedir.

Gerçekte basınç değişikliğine yol açan her türlü durum problem yaratır. Aynı durumla, yüksek binalarda hızla hareket eden asansörlerin içinde veya suya dalarken de karşılaşılabilir.

Kulakların tıkanması nasıl önlenebilir?

Yutma işlemi östaki borusunu açan kasları harekete geçirir. Sakız çiğnerken veya naneli şeker yerken daha sık yutkunursunuz. Bunlar inişe geçmeden önce yapılabilecek iyi egzersizlerdir. Esnemek daha bile iyidir. Esnerken bu kas daha iyi uyarılır. İniş sırasında uyumamaya dikkat etmeniz gerekir çünkü uyurken yutkunma işlemi çok yavaşlar.

Şayet yutkunmak ve esnemek etkili değilse şu yöntem en iyi sonucu verir:

Burun kanatlarınızı elinizle sıkıca kapatınızAğızdan kuvvetli bir soluk alınızAğzınız ve burnunuz kapalı olduğu halde bu nefesi yanak ve yutma kaslarınızı kullanarak dışarı üflemeye çalışınız. Böylece basınçlı hava östaki borusundan orta kulağa geçebilir. Kulağınızda basınç veya ses hissettiğinizde sorun giderilmiş demektir.

İniş sırasında bu işlemi birçok kez yapmanız gerekebilir. Bebekler bu işlemi yapamazlar fakat bir şey emerlerse rahatlarlar. İniş sırasında bebeğinizi emziriniz veya besleyiniz ve uyumalarına müsaade etmeyiniz.

Hangi tedbirleri almalısınız?

Kulaklarınıza hava ile basınç yaparken karnınızı ve göğsünüzü kullanmayınız çünkü bu durumda çok fazla basınç oluşur. Uygun basınç sadece yanak ve yutma kaslarınızı kullanarak sağlanır. Soğuk algınlığınız, sinüs iltihabınız veya alerjiniz varsa en iyisi uçuşu ertelemektir. Son günlerde bir kulak müdahalesi geçirmişseniz, doktorunuzdan uçuş hakkında bilgi alınız.

Burun açıcı ilaçlar ve burun spreyleri?

Deneyimli yolcular inişe geçmeden yaklaşık bir saat önce burun açıcı bir ilaç veya sprey kullanırlar. Bu ilaçlar kulağa giden dokuları büzerek orta kulak havalanmasına yardımcı olur. Aynı sebepten dolayı alerjisi olan kişiler de alerji ilaçlarını uçuş öncesi almalıdırlar. Yüksek tansiyonu, kalp problemi, kalp ritim bozukluğu, tiroid hastalığı, aşırı sinirliliği olan kişilerin, burun açıcı ilaçları kullanmadan önce mutlaka bir hekime danışması daha doğru olur. Aynı şekilde hamile bayanlar da hekimlerine danışmalıdırlar.

Kulaklarınız açılmazsa ne yapılmalı?

İnişten sonra da basınç eşitleyici hareketler yapabilir ve burun açıcı ilaçlara devam edebilirsiniz (burun açıcı spreyleri kullanmayı alışkanlık haline getirmeyiniz ve uzun süre kullanmayınız. Aksi takdirde daha fazla tıkanıklığa yol açabilirler. Kulaklarınız hâlâ açılmıyor ve ağrıyorsa KBB hekimine başvurmanız gerekir. Hekiminiz, kulak zarınızı çizerek orta kulağınızdaki basıncı veya sıvıyı boşaltma yoluna gidebilir.
Alıntı...