Vietnam Savaşı

[SaRey]

Vietnam Savaşı ya da İkinci Çinhindi Savaşı Doğu Bloğu ülkeleri olan Kuzey Vietnam Çin Halk Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği ile ABD destekçisi olan antikomünist Güney Vietnam ve başta ABD arasında yaşanan savaştır.
Kore Savaşı'ndan sonra Soğuk Savaş'ın ikinci sıcak çatışması olmuştur. ABD birlikleri 1963 yılından 1973 yılına kadar savaşa dahil olmuş ve 60.000 kadar askeri ölmüştür.

Viet Minh'in Kuruluşu
Çinhindi; İngiliz ve Fransız sömürgesiydi. III. Napolyon döneminde Fransızlar AnnamKamboç Koşen ve öteki bazı bölgeleri ellerine geçirmişler bu arada Hindistan ve Birmanya yoluyla Çinhindi'ne giren İngilizlerle Mekong'da çatışmışlar ve sonunda bu akarsuyu sınır yapmışlardır.
II. Dünya Savaşı'nda Çinhindi Japonya'nın eline geçti. Bu devlet 1945 yılında yenileceğini anlayınca buradaki milliyetçi duyguları körüklemiş ve bölge halkını silahlandırmıştır. Çinhindi 'nde üç bağımsız devletin (Vietnam Laos ve Kamboçya) kurulduğunu ilan ederek Vietnam'ı İmparator Bao Dai'nin yönetimine bırakmıştır.

1945 yılında Fransız Çinhindi'ne gelen ilk birlikler İngiltere'ninkilerdi. Bunlar Saygon'a geldiklerinde durumu karışık buldular. Çünkü milliyetçi gruplar savaş sonu düzensizliğinden yararlanarak denetim kurmak için çaba gösterirken1946 yılının sonuna gelindiğinde "Hür Fransa"ya bağlı birlikler de bölgedeki Fransızların hayatını korumak için mücadeleye başlamışlardı.

Truman ve Vietnam
Truman domino teorisi uyarınca Vietnam'da komünist bir iktidarın çevre bölgelere sıçrayacağını düşünerek bunu engellemek istemiştir. Truman'ın başkan olduğu dönemdeFransızlar Vietnam'da hakim durumdaydı ve Ho Chi Minh liderliğindeki komünistlere karşı savaş vermekteydiler. ABD ise Fransa'ya cephane yardımında bulunuyordu.

Eisenhower ve Vietnam
Dwight Eisenhower döneminde Fransızlar Vietnam'dan çekilmişti ve Vietnam'da Komünistler ve milliyetçiler arasında iç savaş vardı. ABD de Fransa Vietnam'dan çekilince Birleşmiş Milletler'le beraber 17. paraleller sınır olmak üzere Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrılmasını sağlamıştır. O dönemde Eisenhower'ın politikası barışçıl yollarla çözüldü. Eisenhowerbaşkanlığı döneminde her zaman barışçıl bir politika yürütmüştür; öte yandan Vietkong (komünist gerillalar) Güneye saldırınca bölgeye asker göndermiş ancak bu askerler sadece Güney askerlerini eğitmek amacıyla orada bulunmuş herhangi bir mücadeleye girmemişlerdir. John F. Kennedy döneminde asker sayısı 16 bini aşmış ancak yine mücadaleye girmemişlerdir. Başkan Lyndon Baines Johnson ve Richard Milhous Nixon döneminde mücadeleye girmiştir.

SEATO'nun Kurulması
Dünyadaki birçok yerde II. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan alt-bölgesel örgütlerin büyük bir çoğunluğu ise sıkı iki kutuplu sistemde batı blok lideri ABD’nin doğu blok lideri SSCB’yi çevreleme politikası doğrultusunda oluşturulmuşlardır. 1949 NATO 1954 Balkan İttifakı 1955 Bağdat Paktı örgütleri ile müttefiklerden bir hat oluşturma yolundaki stratejinin Uzakdoğu ayağını da 1954 yılında kurulan Güneydoğu Asya Antlaşması Teşkilatı (SEATO) oluşturmuştur.

Tırmanma
Vietnam'ın 20. yüzyıl tarihinin otuz senesinde savaş hüküm sürdü. Komünistlerin Fransız koloni kuvvetlerine karşı 1940'lı yıllarda başlattıkları mücadele Saygon ve ülkenin tamamının kontrolünün 1975'te ellerine geçmesine dek sona ermedi. Kuzeyde mevzilenmiş komünist güçler komünist lider Ho Şi Minh liderliğinde 1954 yılında Fransızları bozguna uğrattılar. Ülke yapılan anlaşmalarla komünist kuzey ve Amerikan yanlısı güney olmak üzere ikiye bölündüarada askerden arındırılmış bir bölge vardı. Kalıcı bir çözüm için ülke çapında seçim sözü verildi ama bu asla gerçekleşmedi. Beş yıl içinde komünistler güneyde gerilla savaşı başlattılar.

1964 Brinks Hotel bombalı saldırısı sonrası ABD başkanına bombalama seçeneği sunulsa da başkan bunu reddetti; fakat 1965 yılında Kuzey Vietnam devriye botlarının Tonkin Körfezi'nde seyretmekte olan Amerikan savaş gemisi 'Maddox'a ateş açmış olmaları gerekçe gösterilerek Amerika da Kuzey'i bombalamaya başladı. Bu saldırı hikâyesi sadece Kuzey'i bombalamak gibi bir avantaj sağlamakla kalmadı ABD Kongresi'nin Başkan'a yeni yetkiler veren 'Tonkin Körfezi Kararnamesi'ni onaylamasını da sağladı. Buna göre Amerikan Başkanısaldırganları püskürtecek ve yayılmasını engelleyecek her türlü yetkiyle donatılmış bulunuyordu. Amerika'nın Vietnam Savaşı'ndaki komploları bundan ibaret değildi. 1963 Kasım ayında Güney Vietnam Devlet Başkanı Diem askeri bir darbe sırasında öldürüldü. Bu cinayetin ABD istihbarat örgütü CIA tarafından işlendiği sonra kanıtlandı.

Komünistlerle savaşmak üzere bölgeye yüz binlerce Amerikan askeri gönderildi. Bunihayetinde pahalı ve başarısız olacak; sivil huzursuzluğa ve uluslararası şaşkınlığa yol açacak bir süreçti. Amerika Birleşik Devletleri bilhassa domino teorisine dayanarak komünizmin yayılacağı yönündeki Soğuk Savaş kaygısıyla hareket etmişti.

Vietnam savaşı çok çetin geçtiği kadar iki tarafında birbirine acımadığı bir savaş olarak akıllara kazınmıştır. Vietkonglar akla gelebilecek her türlü işkenceyi ele geçirdikleri Amerikan askerlerine yapmaktan geri kalmamış keza Amerikan askerleri de yakaladıkları Vietkonglar'ı diri diri helikopterle alçaktan (ölümleri geç ve can çekişerek olsun diye) atmışlardır. Toplu halde yapılan işkenceler insanları canlı canlı yakmalar biyolojik saldırılar napalm bombaları köy baskınları toplu cinayetler ve yağmalar sıradan hale gelmiştir.
ABD'den 19.000 km uzakta cereyan eden savaş televizyon sayesinde Amerikalılar'ın oturma odalarına taşınmıştır. Savaş görüntüleri olarak ölen yaralanan acı çeken asker görüntülerisavaş sırasında mağdur olan sivil halkın durumu özetle kan ve gözyaşı insanları savaştan soğutmuş ve böylece ABD kamuoyunun savaşa olan desteği her geçen gün azalmıştır. Zaten1960lar'dan itibaren Vietnam Savaşı yaygın halk muhalefetini ortaya çıkartmış ve Amerikalı gençler arasında haksız bir savaşa karşı bir duruş ortaya çıkmıştı. 1970’lere gelindiğinde ise nüfusun %60'ı savaş karşıtı olmuştur.

Ülkenin dağlık orta bölgelerinde bir kasaba olan Buon Ma Thuot'nın ele geçirilişiyle savaşın kaderi değişmiş ve Kuzey Vietnam güçleri iyice güçlenmiş ve moral kazanmış; ve nihayet iki ay sonra 30 Nisan 1975 tarihinde Güney'in başkenti olan o zamanki adıyla Saygon'a girmiştir.
'Vietnam Savaşı' uzun ve kanlı bir savaş oldu. Hanoi hükümeti 21 yıl süren çatışmalarda Kuzey ve Güney'de toplam dört milyon sivil ile bir milyondan fazla komünist savaşçının hayatını kaybettiğini söylüyor. ABD'nin verilerine göre ise 220 ile 320 bin Güney Vietnamlı asker ile 60.000 Amerikan asker öldü ya da kayboldu. Saygon artık bugünün Vietnam'ının kurucusu ve o savaşın kahramanı ve lideri Ho Şi Min'in adını taşıyor.

Sonuçları
Vietnam 15 milyon yurtdaşını ve zehirlenerek kullanılamaz hale gelen topraklarının 3'te 1'ini yitirmesine rağmen savaştan galip çıktı. Amerikalılar ise bölgede 58 bin ölü bırakırken savaş sonrası Vietnam'dan ülkelerine dönen askerlerin bir o kadarı da intihar ederek yaşamlarına düşman kurşunlarıyla değilde kendi elleri ile son verdiler. Amerika ayrıca savaş boyuncayarısına yakınının Vietnam uçaksavarları tarafından düşürüldüğü 2196 hava aracınıda yitirdi. Vietnam Savaşı'nın başlangıcında Çin-Sovyet ilişkilerinin düzelmesini sağlayacağı varsayılıyordu fakat algı farklılıkları ilişkilerin daha da bozulmasına sebep olmuştur. Sovyet-Çin farklılıklarının derinleşmesi çok kutupluluğu güçlendirerek Yumuşama(detente) sürecinin hızlanmasına sebep olmuştur. Böylece A.B.D'nin Vietnam'ı bölme planı suya düşerkenKuzey Vietnam ve Güney Vietnam 1975 yılında birleştiler. Ancak ABD'nin başka bir amacı daha vardı ABD fiilen yenilmiş olmasına rağmen hedefine ulaştı

Alıntı