Felsefe

[CUMHUR]

FELSEFE TARİHİ YENİDEN YAZILMALI
Yakın gelecekte felsefe tarihi de yeniden yazılacaktır.Yeniden yazılmalıdır. Bu, felsefenin bir yeniden değerlendirilişi olmayacaktır. Tam tersine belki felsefenin özünü ortaya çıkaracaktır. Felsefe tarihini yeniden yazmak demek, felsefeyi, "felsefe olmayanlardan" ayıklamak demektir. Felsefe tarihlerinde, her çağın felsefesine, felsefelerine karışmış olan "felsefe dışı" konular ayıklanmalıdır. Bunlar "Din" dir, "Sanat" dır, "Şiir ve Edebiyat" dır, "Bilim" dir, "Matematik" dir. Felsefeler ve felsefe tarihleri bunlardan ayıklandığı zaman eski felsefe "erken felsefe" yeniden ortaya çıkacaktır.
Bunların dil yönünden, felsefe dili yönünden ele alınması, felsefenin başka konusudur. Ama hemen arkasından şu hususu belirtmeliyiz:"Felsefe Dili"ne yani "felsefeyi felsefe yapan dil" e karışmış olan felsefe dışı dili de felsefeden sıyırmalıyız. Felsefeyi, aslında felsefe olmaktan uzak düşürücü olan öteki dillerden soyutlamalıyız. Retorikden, şiirsel dilden, edebiyattan, bilime özgü dil kümelerinden, ahlak buyruklarından, matematik formüllerinden, büyücü simgelerinden, politik nutuklardan, çok bilmişlik öğütlerinden, felsefe sanılan yorumlamalardan soyup soyutlamak zorundayız. Fakat felsefenin gerçek dilini konuşan kaç felsefeci sayılabilir?
Durumun böyle olması felsefenin daima bilimlerin ve sanatların önünde yürüdüğünü ya da onları ardından ittiğini açıklamıyor mu?
Bu kadar az sayıda adamın yazıp anlayabileceği bir üstdilin, felsefenin ne işe yarayacağı sorusunun cevabı da işte yukardaki paragrafta sorulan ve kendi cevabını içeren sorudadır.
Felsefenin kendisi olan bu dil elbette konuşulmaz. Felsefe önce düşünülür.Düşünme sessiz bir konuşmadır.Sonra bu sessiz konuşma yazıya dönüştürülür. Felsefe yazılır. Bunu, başta, bu yazının başında yazdık. Felsefe yazılarını nesnel olarak karşılarına alıp bunları anlamaya çalışanların, insanlığın yazıdan sonraki tarihinde bilimlere, kültürlere, sanatlara, kısaca uygarlığa ne derece yararlı olduklarını görmeyenler, bilmeyenler varsa onlara söylenecek bir şey de yoktur.
Baştaki cümleleri tekrar hatırlayalım: "Felsefe yazıları"nın dışında, filozoflar irticalen (sözlü olarak) konuşurlar elbette.Bu konuşmalar felsefenin yansımalarıdır.İnsana, topluma ve bunların tüm yaşamlarına yönelmiş yansımalardır. Politikada Eflâtun'un "Ya devlet adamı filozof ya da filozof devlet adamı olmalı" sözünü bu yansımalarla açıklarsak konumuz daha bir aydınlanmış olur.
Filozof, bunun gibi, şiir, hikaye, roman, oyun da yazar. Ama hiç biri "salt felsefe" dğildir. Felsefenin yansımalarıdır. Filozof Ludwig Wittgenstein: "Bir felsefe yazısı şiir yazar gibi yazılmalıdır" diyordu. Tıpkı Blaise Pascal'ın: "Kalbin öyle duyuşları var ki akıl onlara sahip değildir" deyişi gibi. Gençliğimde yazdığım bir rubaimde:
"Ne şiir felsefedir, ne de felsefe şiir,
Biri aklın, öteki kalbin dilidir
Ne var ki felsefe şiiri duymalı
Ve şiir filozofça söylenmelidir"
demiştim. Yıllardan sonra Pascal'ı ve Wittgenstein'i okuyunca bu düşüncemde yalnız olmadığımı anladım.
Bu arada şu hususu kaydetmeliyim ki; Felsefenin salt bilimden, sanattan, öteki bilgilerden arındırılıp, soyutlanması gerektiğini belirtirken, Bilim'in, Sanat'ın, Politika'nın, Din'in Ahlâk'ın felsefelerinin yapılamayacağını söylemiyorum: "Estetik" sanatın, "Sosyoloji" toplumun, "Politoloji" siyasetin, "Edebiyat şiirin ve duygusal yazılı eserlerin felsefeleridir. Bu bölümü sonuçlandırırken "Felsefe Dili" konusunda şair Jean Cocteau'nun bir sözünü hatırlatmak gerekecek. J.Cocteau diyor ki: "Örneğin şiir öyle ayrı bir dildir ki, başka hiçbir dile çevrilemez, hatta kendi milli diline bile.." Bütün bunlara karşı filozofun kendi bakış açılarından seslendirecekleri düşünceler ve ortaya koyacakları tavırlar vardır.
Türkiye'de yeni Felsefe Hareketleri gerçek felsefe yazılarının yazılmasına öncülük edebilecek mi? Türk düşüncesine yeni ufuklar açabilecek mi? Türk bilim ve sanatının ufuklarında önderlik yapabilecek mi? Bu yolda yürüyecek bir felsefe, kuşkusuz herkese, hatta belki her aydına açık bir yol olmayacaktır. Olmasın varsın. Bu, felsefenin zayıflığını değil, güçlülüğünü açıklar.Salt matematiğin dilini her aydın biliyor mu? Yüksek enerji fiziğinin dilinden aydınların milyonda kaçı anlamaktadır? Daha üst düzeyde, kendi alanlarında üst-dille konuşan aydın kümeleri başka başka alanlarda konuşulan dilleri bilirler mi? Kim demiş felsefenin orta-malı olduğunu? Felsefe dili belki üst dillerin en zor olanıdır. Bilimlerin, sanatların, yüksek bilgilerin dillerini konuşabilenlerin, bilginlerin, sanatçıların, hatta bunların en büyüklerinin sayısı çok değildir. Ama hiç bir toplumda gerçek filozofların da çok olduğunu söyleyemiyoruz.
Felsefe bu bunalım çağında eski(erken) çağlardaki saf felsefe kadar insanlığa katkılar yapabilecek mi? Bilmiyoruz. Ama bunları başarmasını diliyoruz. Bunu yeni zekâlarla başarmasını istiyoruz. Bu başarıları da olanaksız bulmuyoruz. Gökhan Evliyaoğlu'nun SİBER FELSEFE kitabından alıntıdır. FİLOZOFLARDAN
"Felsefe yapmak ölmeyi öğrenmektir."

Karl JASPERS

"Düşüncelerinize inanmayabilirim, fakat düşünce ve söz hürriyetinizi hayatım boyunca savunacağım"

VOLTAIRE

"Ben yalnız bir şey bilirim o da hiç bir şey bilmediğimdir."

SOKRATES

"Kalbin öyle duyuşları var ki akıl onlara asla sahip değil..."

B.PASCAL

"Hayatın her anı mana doludur."

Laot TSE

"Beni rozet yapma sanatına memur etselerdi rozetçiliğin felsefesini yapardım."

Ernest RENAN

"Düşünmek, ruhun varlığının ispatıdır."

AUGUSTİNUS

"Doğadaki sayısız güzellikler hayatın bilinmeyen derinliklerindeki estetik zenginliğin belgeleridir."

Max SCHELER

"Mutluluk doğru ve güzel düşüncelerle düşünebilmeyi bilmektir."

ARİSTOTALES

"Bilim ve bilgelik, insan ruhunu doğanın üstüne yükseltir."

Scottus ERİUGENA

"Bilimsel gerçekler üzerinde anlaşmak varken, kelime yığınlarıyla kavga etmek niçin ?"

Francis BACON

"Tanrı bize her şeyi bilmek hatta kendisini de bilmek yeteneğini vermiştir."

AUGUSTİNUS

"Mükemmel bir alemde mevcut olan herşey en iyi şekildedir."

LEIPNIZ

"Hakikatin ölçüsü bizzat hakikat ve ona mahsus olan apaçıklıktır. Hakikat kendi kendisi sayesinde doğrudur." ALINTI...